Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Kế hoạch và đang tích cực triển khai tổ chức Lễ Kỷ niệm 260 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765–2025) vào ngày 20/12/2025 tại Quảng trường Thành Sen (phường Thành Sen, Hà Tĩnh) với chương trình nghệ thuật “Đại thi hào Nguyễn Du - Chữ tâm sáng ngời” cùng nhiều hoạt động kỷ niệm khác nhằm tưởng nhớ về cuộc đời, sự nghiệp, khẳng định và tôn vinh tài năng kiệt xuất và sự cống hiến to lớn của Đại thi hào Nguyễn Du với nền văn học, văn hóa Việt Nam và thế giới; qua đó, giáo dục truyền thống văn hóa, truyền thống quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay.

Hình ảnh dịp Lễ kỷ niệm 255 năm ngày sinh Nguyễn Du (1765–2020)

Tiên Điền – mạch nguồn văn hóa nuôi dưỡng tâm hồn Đại thi hào Nguyễn Du

Nguyễn Du sinh ra tại làng Tiên Điền (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) – vùng đất ven sông Lam hiền hòa, giàu truyền thống văn hóa và hiếu học. Đây là quê hương của dòng họ Nguyễn danh giá, nhiều đời khoa bảng, làm quan, làm thơ, tạo nên môi trường học thuật đặc biệt hun đúc tư tưởng nhân văn và tình yêu quê hương, đất nước trong ông.

Cùng với nền tảng gia thế, kho tàng văn hóa dân gian Nghệ Tĩnh như ví giặm, ca trù, hát phường vải và các lễ hội truyền thống đã thấm sâu vào tâm hồn Nguyễn Du, trở thành nguồn cảm hứng nuôi dưỡng phong cách nghệ thuật đậm chất dân gian mà tinh tế. Chính bản sắc văn hóa độc đáo của Tiên Điền đã góp phần hình thành tâm hồn nhạy cảm, trái tim nhân ái và năng lực sáng tạo để ông viết nên những tác phẩm bất hủ.

Truyện Kiều – đỉnh cao nghệ thuật và biểu tượng văn hóa Việt Nam

Trong sự nghiệp đồ sộ của mình, Nguyễn Du để lại nhiều tác phẩm quý giá bằng cả chữ Hán và chữ Nôm. Song, nổi bật và vượt trội hơn cả chính là “Truyện Kiều” – kiệt tác thi ca gồm 3.254 câu thơ lục bát; một trong những tác phẩm đỉnh cao rực rỡ nhất của nền văn học Việt Nam hàng trăm năm qua. Truyện Kiều là bản trường ca của tình yêu, nỗi đau, nhân phẩm và khát vọng công lý. Từng câu, từng chữ trong Truyện Kiều đều như được chưng cất từ trải nghiệm cuộc đời, từ rung động nhân thế và từ tài hoa ngôn ngữ. Nghệ thuật thơ lục bát dưới ngòi bút Nguyễn Du đạt đến độ mẫu mực: mềm mại mà sắc sảo, trữ tình mà sâu cay, giản dị mà uyên áo.

“Truyện Kiều” – kiệt tác thi ca của nền Văn học Việt Nam

Không chỉ được gìn giữ trong đời sống văn hóa dân gian Việt Nam qua lẩy Kiều, bói Kiều, ngâm Kiều, tác phẩm còn được dịch ra hàng chục ngôn ngữ, được nghiên cứu bởi vô số học giả trên toàn thế giới, đưa tên tuổi Nguyễn Du vang danh khắp năm châu. Truyện Kiều đã vượt khỏi giới hạn của một tác phẩm văn học, trở thành biểu tượng văn hóa dân tộc, là nơi hội tụ trí tuệ, bản sắc và tâm hồn Việt Nam.

Nguyễn Du – tầm vóc của một danh nhân văn hóa thế giới

Với sức sáng tạo hiếm có và tư tưởng nhân đạo xuyên thời đại, Nguyễn Du được UNESCO vinh danh là Danh nhân Văn hóa thế giới – một sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp to lớn của ông đối với kho tàng tri thức nhân loại.

Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt sáng tác của Nguyễn Du là “chữ Tâm”. Ông không chỉ miêu tả vẻ đẹp con người mà còn dành trọn trái tim cho những phận đời nhỏ bé, những kiếp người lầm than bị vùi dập bởi cường quyền. Tác phẩm của ông luôn chất chứa tình thương, sự đồng cảm sâu xa và khát vọng về một xã hội công bằng.

Khu di tích Đại Thi Hào Nguyễn Du ở xã Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh

Đóng góp của Nguyễn Du đối với văn chương Việt Nam có thể nhìn nhận qua ba giá trị nổi bật:

• Tôn vinh và nâng tầm tiếng Việt, khiến tiếng mẹ đẻ trở nên giàu nhạc tính, giàu hình tượng và uyển chuyển đến độ tuyệt mỹ.
• Khẳng định sức mạnh của tinh thần nhân đạo, đặt con người – dù nhỏ bé – vào vị trí trung tâm của mọi giá trị.
• Đặt văn học Việt Nam lên bản đồ văn hóa thế giới, trở thành cầu nối để bạn bè quốc tế hiểu hơn về tâm hồn và truyền thống Việt Nam.

Nhiều hoạt động trọng điểm hướng tới Lễ kỷ niệm 260 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du

Để tưởng nhớ và tôn vinh vị đại thi hào của dân tộc, tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO), cùng các cơ quan trung ương đang triển khai nhiều hoạt động phong phú, trang trọng và lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng. Các hoạt động trọng điểm gồm:

• Tổ chức Lễ kỷ niệm cấp quốc gia gắn với chương trình nghệ thuật đặc biệt tái hiện cuộc đời, thời đại và di sản Nguyễn Du.
• Tôn tạo, nâng cấp Khu di tích Nguyễn Du tại Tiên Điền, cải thiện hạ tầng để phục vụ du khách và phát triển du lịch văn hóa.
• Triển lãm chuyên đề “Nguyễn Du và Truyện Kiều”, trưng bày các bản Kiều cổ, thư pháp Kiều, tranh minh họa Kiều và những công trình nghiên cứu mới.
• Các cuộc thi tìm hiểu về thân thế và sự nghiệp của đại thi hào, thu hút đông đảo học sinh, sinh viên và nhân dân tham gia.
• Liên hoan dân ca ví giặm, ca trù, hát Kiều, tái hiện không gian nghệ thuật đặc trưng mà Nguyễn Du từng “tắm mình” trong đó.
• Hoạt động quảng bá du lịch Nghi Xuân - Tiên Điền, xây dựng tour trải nghiệm văn hóa, góp phần lan tỏa giá trị di sản gắn với phát triển kinh tế địa phương.

Lan tỏa di sản Nguyễn Du – trách nhiệm của thế hệ hôm nay

Nguyễn Du đã sống cách chúng ta hơn hai thế kỷ, nhưng giá trị mà ông để lại vẫn bền vững, vẫn tiếp tục soi sáng tâm hồn người Việt. Kỷ niệm 260 năm ngày sinh Nguyễn Du không chỉ là sự kiện văn hóa lớn, mà còn là tiếng gọi tri ân, là lời nhắc nhở mỗi người Việt về trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản của cha ông, để tinh hoa tiếng Việt, tinh hoa văn hóa dân tộc tiếp tục lan tỏa, tỏa sáng mãi trong dòng chảy của thời gian./.